Afkomst en identiteit centraal in Amerikaans programma
Vier Amerikaanse componisten die hun eigen afkomst en identiteit een muzikale stem geven. Dat is de rode draad in het concert dat het Nederlands Philharmonisch Orkest onder leiding van de Amerikaanse dirigent Joshua Weilerstein geeft tijdens het NTR Avondconcert op NPO Radio 4, Facebook en YouTube op zondag 23 mei om 20.00 uur. Het concert met muziek van Aaron Copland en niet eerder in Nederland uitgevoerde werken van Joan Tower, Derrick Spiva Jr. en Florence Price werd op zaterdag 8 mei opgenomen in de NedPhO-Koepel, de thuisbasis van het Nederlands Philharmonisch Orkest in Amsterdam-Oost.
Aaron Copland
Het concert opent en sluit af met muziek van Aaron Copland, die met zijn open en uitgestrekte harmonieën als grondlegger wordt gezien van het geluid van Amerikaanse muziek. De componist werd in 1900 geboren in Brooklyn, New York, vlak nadat zijn Joodse ouders de oversteek hadden gemaakt vanuit Rusland naar de Verenigde Staten. Die emigratie en de hoop op een beter bestaan is een terugkerend thema in werk van Copland. Fanfare for the Common Man (1942) schreef hij als reactie op de intrede van de Verenigde Staten in de Tweede Wereldoorlog. De titel refereert aan de beroemde toespraak uit 1942 waarin vice-president Henry A. Wallace het begin van de Century of the Common Man afkondigt.
Joan Tower
The New Yorker noemt Joan Tower (1938) een van de meest succesvolle vrouwelijke componisten van deze tijd. Op haar negende verhuisde ze met haar familie naar Bolivia, een ervaring die veel invloed heeft gehad op haar muziek. Ritme is daardoor een integraal onderdeel van haar werk geworden. Als jonge vrouw keerde ze terug naar de VS en in de jaren zestig begon ze met componeren, toen de klassieke muziekwereld nog uitsluitend werd gedomineerd door mannen.
Fanfare for the Uncommon Woman No. 1 uit 1987 is - zoals de titel al verklapt - geïnspireerd op Fanfare for the Common Man van Copland en gebruikt hetzelfde instrumentarium. Bovendien lijkt het thema op het eerste thema uit het stuk van Copland. Tower draagt haar in totaal zes fanfares - de laatste in de reeks schreef ze in 2016 - op aan vrouwen die risico’s durven te nemen en avontuurlijk proberen zijn. Deze eerste fanfare is opgedragen aan de Amerikaanse dirigent en violist Marin Alsop.
Derrick Spiva Jr.
Derrick Spiva Jr. (1982) werd als jongen zo geraakt door de muziek van de film Apollo 13 van componist James Horner dat hij niets anders meer dan astronaut wilde worden. Al gauw realiseerde hij zich dat het de kracht van de muziek was die hem die gedachte had gegeven. Hij besloot daarom componist te worden - astronaut zou hij met zijn astma toch nooit worden - en de kracht van muziek te gebruiken om verschillende culturen te begrijpen en samen te brengen.
Spiva is een Amerikaan van Ghanese, Nigeriaanse, Britse, Ierse en Indiaanse afkomst. Hij wil dat zijn muziek echt Amerikaans is: niet alleen een weerspiegeling van de diverse gemeenschappen waar hij zelf deel van uitmaakt, maar van een veel groter palet van culturen. In Prisms, Cycles, Leaps (2015) hoor je onder andere West Afrikaanse ritmes, Hindoestaanse klassieke muziek, minimal à la John Adams en muziek uit de Balkan.
Florence Price
De Afro-Amerikaanse componist Florence Price (1887-1953) groeide eind 19e eeuw op in Little Rock, Arkansas. Ze kwam uit een intellectueel nest, en door de bijeenkomsten die haar ouders organiseerden, groeide haar geloof in gelijke kansen en voelde ze zich gesterkt om haar droom als componist na te jagen. Maar uiteraard werd ze daarin tegengewerkt. Op het conservatorium moest ze zich voordoen als Mexicaanse om vooroordelen over haar afkomst te omzeilen. Het was dan ook een enorme prestatie dat in 1933 haar eerste symfonie in première ging bij het Chicago Symphony Orchestra.
Na haar dood raakte het werk van Price in de vergetelheid; een deel van haar werk is zelfs verloren gegaan. Gelukkig is de afgelopen jaren de aandacht voor vrouwelijke Afro-Amerikaanse componisten gegroeid en zo ook voor de muziek van Price. In 2001 bracht het Women’s Philharmonic een album uit met voorheen onbekende orkestrale muziek van haar hand en in 2009 werd een grote verzameling werken van Price teruggevonden. Ethiopia’s Shadow in America stamt uit 1932 en is haar eerste orkestrale werk. Hierin brengt ze de blues samen met Europese romantiek en laat ze zich inspireren door de spirituele muziek uit de Afro-Amerikaanse kerk.
Appalachian Spring
Appalachian Spring van Aaron Copland (1900-1990) ging oorspronkelijk in 1944 als ballet in première. Het stuk speelt zich af in de tijd van de Amerikaanse pioniers en draait om een jong getrouwd stel dat midden in de wildernis van Pennsylvania hun leven probeert op te bouwen. Je hoort het enthousiasme en de nieuwsgierigheid, maar je voelt ook de ontberingen van het zware pioniersleven terwijl het uitgestrekte Amerikaanse landschap aan je voorbij trekt. In 1972 bracht Copland het stuk terug tot een suite van 24 minuten. Die versie speelt het Nederlands Philharmonisch Orkest als afsluiting van dit bijzondere concert.
Dit programma, waarin vier componisten op hun eigen manier de diversiteit van de Amerikaanse samenleving verklanken, sluit aan bij de wens van het Nederlands Philharmonisch Orkest|Nederlands Kamerorkest om in de toekomst meer programma’s te ontwikkelen met actuele thema’s voor een breder publiek.
Radio-uitzending: Copland | Tower | Spiva Jr. | Price
Zondag 23 mei 2021, 20.00 uur
Uitgezonden tijdens het NTR Avondconcert op NPO Radio 4
Opgenomen op zaterdag 8 mei 2021 in de NedPhO-Koepel in Amsterdam
Nederlands Philharmonisch Orkest
Joshua Weilerstein, dirigent
Programma
Aaron Copland - Fanfare for the Common Man
Joan Tower - Fanfare for the Uncommon Woman No. 1 (Nederlandse première)
Derrick Spiva Jr. - Prisms, Leaps, Cycles (Nederlandse première)
Florence Price - Ethiopia's Shadow in America (Nederlandse première)
Aaron Copland - Appalachian Spring
